W pierwszym kwartale roku 2020 zostanie ustanowiony największy w historii program – 9. program ramowy UE na rzecz badań i innowacji – Horyzont Europa (#HorizonEU). Nowy program będzie dysponował budżetem w wysokości około 95,5 mld euro na lata 2021–2027 i ruszy z chwilą opublikowania oficjalnego rozporządzenia.
W ramach tego budżetu dostępne będzie m.in. 5,4 mld euro (w cenach bieżących) z instrumentu NextGenerationEU, które zostanie przeznaczone na przyspieszenie odbudowy Unii i poprawienie jej odporności na przyszłe kryzysy, a także dodatkowe 4,5 mld euro (w cenach bieżących). Stanowi to wzrost o 30 proc. w stosunku do kończącego się programu Horyzont 2020 i sprawia, że Horyzont Europa będzie najbardziej ambitnym programem w zakresie badań naukowych i innowacji w historii UE.
Długoterminowy budżet UE, po jego przyjęciu, w połączeniu z inicjatywą NextGenerationEU – która jest instrumentem tymczasowym służącym stymulowaniu odbudowy Europy – będą stanowić największy w historii pakiet środków stymulacyjnych, jaki kiedykolwiek finansowano z budżetu UE. Wynosząca łącznie kwota 1,8 bln euro (w cenach z 2018 r.) posłuży odbudowie Europy po pandemii COVID-19. Będzie to Europa bardziej ekologiczna, cyfrowa i odporna.
Program Horyzont Europa będzie promować doskonałość i zapewniać cenne wsparcie najlepszym naukowcom i innowatorom, stymulując tym samym przemiany systemowe konieczne do zapewnienia, by Europa była ekologiczna, zdrowa i odporna.
Będzie stymulować doskonałość naukową za pośrednictwem Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council – ERC), tak by umożliwić wybitnym naukowcom poszerzanie granic nauki i wiedzy, co pomoże sprostać wyzwaniom gospodarczym i społecznym, przed którymi stoi Europa.
Stypendia i wymiany w ramach Działań Marii Skłodowskiej-Curie (MSCA) pomogą najbardziej utalentowanym młodym naukowcom poszerzać wiedzę i umiejętności, a Europa skorzysta z doradztwa naukowego, wsparcia technicznego i specjalnych badań prowadzonych przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC), służbę naukową Komisji Europejskiej.
Program Horyzont Europa będzie zachęcał do większego uczestnictwa, zmniejszał lukę w zakresie badań naukowych i innowacji oraz wzmacniał europejską przestrzeń badawczą (European Research Area – ERA).
Za pomocą szerokiego wachlarza środków będzie wspierał kraje osiągające gorsze wyniki w zakresie badań naukowych i innowacji, a także stymulował tworzenie centrów doskonałości, poprawę ich możliwości i nawiązywanie powiązań opartych na współpracy. Na cel ten zostanie przeznaczone 3,3 proc. budżetu programu, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z programem Horyzont 2020.
Ponadto Horyzont Europa wprowadzi nowe inicjatywy, takie jak:
- Europejska Rada ds. Innowacji (European Innovation Council – EIC),
która funkcjonuje już w fazie pilotażowej, otrzyma w budżecie ponad 10 mld euro na wsparcie dla powstających i przełomowych innowacji w rozpoczynających działalność oraz małych i średnich przedsiębiorstwach, a także w spółkach o średniej kapitalizacji. Działalność ta będzie uzupełnieniem prac Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT). Ponadto dzięki nawiązywaniu kontaktów z regionalnymi i krajowymi innowatorami zostaną wzmocnione europejskie ekosystemy innowacji - Misje UE, skupiające się na kwestiach, które mają wpływ na nasze codzienne życie – od walki z rakiem po przystosowanie się do zmian klimatu, mieszkanie w bardziej ekologicznych miastach, ochronę wód i oceanów, czy też zapewnienie zdrowych gleb z myślą o zdrowej żywności, zdrowiu ludzi, o przyrodzie i klimacie.
Partycypacja finansowa regionów w Programie Horyzont Europa:
Po raz pierwszy w historii programu ramowego regiony wchodzące w skład UE mogą dobrowolnie przekierować część swoich funduszy regionalnych do programu Horyzont Europa w celu wykorzystania ich na potrzeby działań w zakresie badań naukowych i innowacji na ich terenie. By jeszcze bardziej ułatwić udzielanie wsparcia, Komisja zaproponowała również wyłączenie prowadzonych przez MŚP projektów, które otrzymają „pieczęć doskonałości” (Seal of Excellence) w ramach programu Horyzont Europa, z obowiązku uprzedniego zgłoszenia w kontekście otrzymywania pomocy państwa. Jest to możliwe dzięki gwarancjom zawartym w programach UE zarządzanych centralnie przez Komisję.